Geçmişten Geleceğe Bir Hafıza Çağrısı Orhangazi Kent Belleği

25.09.2025 00:00

Emin ÇİFTÇİ / ANALİZ
eminciftci75 @ gmail.com

‎Çocukluğumdan aklımda kalan en canlı sahnelerden biri şudur: Koç İlköğretim Okulu'nun konferans salonunda, karşımızda tarihçi, araştırmacı, gazeteci Muharrem Değirmen… Büyük bir dikkatle bize Cumhuriyet'in ilk yıllarına dair fotoğraflar gösteriyordu. Siyah beyaz karelerde yüzler, mekânlar, unutulmuş anlar beliriyordu. O kareler, bir ders kitabından çok daha fazlasını anlatıyordu bize.

‎O gün farkında değildim belki ama şimdi anlıyorum: O konferansta gördüğüm fotoğraflar, aslında Orhangazi'nin belleğiydi. Yalnızca bir dönemin hatırası değil, geleceğe uzanan bir köprüydü.

‎Ve yıllar geçti…

Geçtiğimiz haftalarda, 10 Eylül'de Orhangazi'nin kurtuluş töreninde, aynı sahneyi bu kez Muharrem Değirmen ile ben paylaştım. Çocukken hayranlıkla dinlediğim kişiyle yan yana olmak, bana tarifsiz bir gurur verdi. Üstelik o gün yeni fotoğraflar, yeni hikâyeler de öğrendim. Çocukluk hatıramla bugünü buluşturan bu an, benim için unutulmaz bir hafıza durağı oldu.

‎İşte tam da bu yüzden belleğin gücüne inanıyorum. Orhangazi'nin her köşesinde böyle anılar gizli. Gazetecilerin arşivlerinde, evlerin sandıklarında, yaşlılarımızın hafızalarında… Kimi zaman bir gazete kupürü, kimi zaman sararmış bir fotoğraf, kimi zaman da bir düğün kaydı… Hepsi bir araya geldiğinde, bir ilçenin kendi günlüğü ortaya çıkıyor.

‎Ama eğer bunları toparlamazsak, tek tek kaybolacaklar. Tıpkı eski bir fotoğrafın nemde bozulması ya da bir kupürün tozlu çekmecelerde unutulması gibi.

‎programdan sonra Muharrem Değirmen ile sohbet ederken söyledikleri bu yazının temelini oluşturdu. Muharrem Değirmen; "Hayalimde bir Hafıza Merkezi var. İçinde raflar değil sadece, albümler, dijital arşivler, panolarda eski fotoğraflar… Oraya giren bir lise öğrencisi, Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki kareleri görebilir; bir araştırmacı ilçenin geçmişine dair görsel tanıklık bulabilir; bir gazeteci eski haberleri inceleyip bugünü daha derinlikli yazabilir. Bu birikimlerini gelecek nesiller için paylaşmak isteyen o kadar çok büyüğüm var ki, tanışsanız bilseniz sizlerde bu hafızanın ne kadar gerekli olduğunu anlardınız." Diyerek Orhangazi adına ne varsa bir kent belleğinde toplamak.

Ve Muharrem Değirmen kendi arşivini oluşturulacak kent belleği için bağışlamaya da hazır.

‎Bu noktada Yerel Belediye ve Büyükşehir belediyesine de bir çağrım var:

Böyle bir hafıza merkezine yer tahsis edilmesi, belgelerin dijital taramalarla korunması ve öğrencilerin ulaşabileceği bilgisayarlarla paylaşıma açılması mümkün. Hatta bu merkezde çalışacak bir görevlinin bulunması, arşivin hem düzenli hem de sürdürülebilir olmasını sağlayacaktır. Sonuçta bu iş bir şehrin belleği ve yaşanmışlığı işi. Konserler için sponsor olan yerel firmalar bile bu işe azıcık dokunsa yeterli başarının geleceğini düşünüyorum. Düşünsenize onlarca gazeteci, yüzlerce emekli öğretmen, gazilerimiz, büyüklerimiz ne hikayeler ne fotoğraflar ne belgeler çıkar ortaya. Ve gençlerimiz bundan faydalanır.

‎Benim çocukluk hafızamda Muharrem Değirmen'in gösterdiği o kareler hâlâ capcanlı. Ve şimdi, yıllar sonra aynı sahneyi paylaşmak bana şunu düşündürüyor: Eğer biz bu hafızayı birlikte koruyabilirsek, sadece anılar değil, bir ilçenin ruhu da yaşamaya devam edecek. Bir gazeteci büyüğüm bende bir kaç görselle bu izi bıraktıysa. Göstermediğimiz, anlatamadığımız her belgenin vebali tarihi okumaya meraklı bir gencin elden kayıp gitmesinin vebali hepimizin omuzlarında olacaktır.

‎Çünkü hafıza yoksa gelecek de yoktur. Ve ben istiyorum ki, Orhangazi'nin geleceği, kendi geçmişine yaslansın.

‎Ve Bir Çağrı:

‎Bu yazıyı okuyan herkese sesleniyorum; evinizde, sandığınızda, çekmecenizde sakladığınız eski fotoğrafları, belgeleri, gazete kupürlerini gün yüzüne çıkarın. Onlar yalnızca sizin değil, hepimizin belleği. Bir araya geldiğinde, Orhangazi'nin geçmişi geleceğe ışık tutacaktır. Bu ışığa sahip çıkacak büyüklerimizin de şimdiden ellerinden öperim. Çünkü hem geçmişin emeğini, hemde geleceğin emeklerine sahip çıkmış olacaklar.