Zirai don vurdu, çiftçi hâlâ yalnız: “TARSİM ödemeleri gecikti, üreticiler çaresiz”

14.10.2025 10:47

Zirai don sonrası destekler yetersiz kaldı, sigorta ödemeleri gecikti, binlerce çiftçi sistem dışında bırakıldı. CHP'li Gürer, "TARSİM ödemeleri gecikti, üretici borç altında ezildi" dedi.

Nisan 2025'te 65 ilde etkili olan zirai don ve ardından yaşanan kuraklık, tarımsal üretimi büyük ölçüde sekteye uğrattı. On binlerce çiftçi, ürün kaybına uğradığı halde henüz zararını karşılayamazken, devlet destekleri ise sadece kayıtlı üreticilerle sınırlı kaldı. Sigorta sistemine güven sarsıldı, ödeme süreçlerinin gecikmesi ise çiftçinin mağduriyetini daha da artırdı.

Soruna ilişkin açıklamalarda bulunan CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, "Don felaketi üreticiye adeta deprem etkisi yarattı. Ama aradan aylar geçmesine rağmen zararlar hâlâ tam anlamıyla karşılanmadı. TARSİM ödemeleri gecikti, destek kapsamı dar tutuldu, üretici borç altında ezildi" dedi.

470 bin çiftçi etkilendi, ödeme bekleniyor

Zirai Don Araştırma Komisyonu üyesi de olan Gürer, TBMM'de düzenlediği basın toplantısında felaketin boyutlarına dikkat çekti. 34 ilde ağır hissedilen don felaketinin 470 bin üreticiyi etkilediğini, ancak bugüne dek yalnızca 7 milyar TL ödeme yapıldığını, kalan 16 milyar TL'lik ödemelerin ise Kasım sonuna kadar yapılacağı yönünde belirsiz bir taahhüt verildiğini hatırlattı.

TARSİM ve Cumhurbaşkanlığı verileri çelişiyor

Gürer, çiftçi sayısına ilişkin devlet kurumları arasındaki tutarsızlığı da gündeme getirdi:

"TARSİM, hasar gören çiftçi sayısını 89 bin 713 olarak açıkladı. Ancak Cumhurbaşkanı 13 Eylül'de bu rakamı 50 bin 300 olarak verdi. Peki aradaki 39 bin üretici nerede? Bu fark ya destek dışı kalanları gösteriyor ya da sistemsel bir tespitsizlik var."

ÇKS kaydı olmayan üretici yok sayıldı

Yalnızca Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS)'ne kayıtlı ve TARSİM sigortası bulunan üreticilerin destek alabilmesi, birçok çiftçinin sistem dışına itilmesine neden oldu. Gürer, sahada yapılan incelemelerde özellikle küçük üreticilerin hiçbir destek alamadığını ifade etti: "30-40 dekarlık bahçesi olan, ancak kaydı bulunmayan üreticiler var. Trabzon hurması gibi bazı ürünler listede dahi yer almadı. Bu insanlar görmezden geliniyor."

"Sigorta ödemiyor, borç katlanıyor"

Sigorta sisteminin üreticiye güven vermediğini ve zamanında destek sunmadığını söyleyen Gürer, üreticilerin bu süreçte ciddi ekonomik dar boğaza girdiğini ifade etti. Bankalara olan borçların 1 trilyon 1 milyar liraya ulaştığını, binlerce çiftçinin icralık olduğunu, traktörüne ve tarlasına el konulduğunu belirtti.

Afetlerin her yıl tarımı vurduğunu hatırlatan Gürer, yalnızca sigortaya dayalı bir sistemin yetersiz olduğunu vurguladı: "Don, dolu, sel, kuraklık… Üretici her yıl bir felaketle boğuşuyor. Ancak devletin desteği gecikiyor. TARSİM yapısı yeniden ele alınmalı. Afet bölgelerinde, kayıtlı olsun olmasın, tüm çiftçilerin zararları karşılanmalı. Tarım, korumasız bırakılırsa gıda güvenliği riske girer."

Gürer, hükümete sahaya inmeye ve gerçek sorunları yerinde çözmeye çağırarak, "Ürünlerin %35'i tarladan sofraya gelmeden kayboluyor. Bu kadar israf varken, masa başı kararlarla çözüm olmaz. Çiftçi yalnız bırakılırsa, tarım ayakta kalamaz" dedi.

Haber-Muharrem Değirmen / 3. Göz HRA