DELİ HALİD (KARSIALAN) PAŞA

09.09.2023 13:41

Halit Karsıalan veya Deli Halit Paşa, d. 1883 - ö. 13-14 Şubat 1925), asker, milletvekili.

1883 yılında İstanbul Beşiktaş'ta doğdu. Babası Çerkes Aymet Beydir. 14 Ocak 1901'de Harp Okulu'na girip, 22 Ağustos 1903'te Teğmen olarak mezun oldu. 22 Temmuz 1908'de Kıdemli Üsteğmenliğe terfi etti. II. Meşrutiyet'in ilanı üzerine 1.Ordu 1.Alay 4. Tabur'la birlikte Yemen'e gönderildi. 14 Nisan 1911'de Yemen kıdemiyle birlikte Yüzbaşılığa yükseldi. İtalyanların Trablusgarp'a saldırması üzerine 1910 Haziran'ında Trablusgarp'a gitti. Üç ay bu görevde kaldıktan sonra Balkan Savaşı'na katılmak üzere Çatalca'da Şark Ordusu'na, Bulgarlarla sulh olunca da, önce inzibat subaylığına, sonra ise Harbiye Nezareti emrine atandı.

14 Temmuz 1914'te I.Dünya Savaşı'nın ilanı üzerine Yakup Cemil Bey'in Kafkasya Mürettep Alayı'nın 2. Tabur Komutanlığı'na atandı. Ardahan Zaferi üzerine 23 Haziran 1915'te fevkaladeden Binbaşılığa yükseldi. Çorum Müfrezesi'yle yapmış olduğu hizmetlerin ödülü olarak 14 Haziran 1916'da Yarbaylığa yükseltildi. 10 Mayıs 1917 tarihinde Garbi Dersim Komutanlığı'na atandı. 1918 başında Dersim, Erzincan, Nenehatun ve Erzurum'u geri aldı. İslam Ordusu'nun 3. Fırka Komutanlığı'na atanarak, Batum Muharebesi'ne katıldı. Fırkası ile Ahıska'yı muhasara ederek Ahikelek'in kuzeyini zapt etti. Mütarekenin ilanı üzerine, Tortum kazasına çekildi. Bu sırada İngiliz baskısı ile fırka komutanlığından azledildi. Ali Rıza Paşa kabinesi zamanında 9.Kafkas Fırkası Komutanlığı'na atandı. 27 Eylül 1920'de Ermenistan üzerine yapılan harekâtta başarı kazandı. Başarısı nedeniyle 6 Aralık 1920'de Albaylığa yükseltildi.

1921 yılı başında Doğu Cephesi'nden Batı Cephesi'ne, Kolordu Komutanı yetkisi ile Kocaeli Kumandanlığı'na atandı. II. İnönü Muharebesi'ne Sağ Cenah Grubu Kumandanı ünvanı ile katıldı. 12. Grup Kumandanlığı ile Afyona nakledilerek Kütahya ve Eskişehir'in kurtarılma savaşlarına ve Sakarya Savaşı'na katıldı. Tekrar Kocaeli Grup Kumandanlığı'na atandı. 26 Ağustos 1922'deki Büyük Taarruzda düşmanın kuzey grubuna, Yalova, Orhangazi, İznik, Gemlik, Mudanya, Bandırma istikametinde saldırılar yaparak düşman kuvvetlerini tutsak alıp, kaçış düzenlerini bozdu. Bu hizmeti nedeniyle 31 Ağustos 1922 tarihinde Tümgeneral oldu.

I.Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı sırasında Gümüş Liyakat, Gümüş İmtiyaz, Altın Liyakat, Altın İmtiyaz, 3.Rütbeden Kılıçlı Osmanlı ve İstiklal Madalyası ile Avusturya ve Afganistan'ında birer madalyasına sahiptir.

Kocaeli Grup Komutanı bulunduğu sırada TBMM'nin II. Dönem seçimlerine katıldı.5 Temmuz 1923'te yapılan seçimde Ardahan'dan milletvekili seçildi (Cepheden Meclise, Milli Savunma Bakanlığı, Ankara, 2000, s.139). 9 Şubat 1925'te Meclis koridorunda vurulup 14 Şubat'ta vefat etti.

Kocaeli'nden Kars'a, Artvin'den Gümüşhane'ye, Erzurum'dan İzmir'e, Tunceli'den İstanbul'a, Yemen'den Trablusgarp'a koşuşturmuş bir komutandı Halit Paşa… Yiğit askerlere karşı baba gibi şefkatli bir insandı Halit Paşa… Düşmanlarını sağ tarafında taşıdığı "Namuslu" diye adlandırdığı tabancasıyla, cepheden kaçan askerleri ise sol tarafında taşıdığı "Namussuz" diye adlandırdığı tabancasıyla vurabilecek kadar kararlı bir askerdi Halit Paşa… Cephede düşmanla savaşırken askerlerine "Oğlum vatan bizimdir, kaçan haindir…" diye haykıran cesur bir yürekti Halit Paşa…

Halit Paşa, Atatürk'ün çok yakın arkadaşıydı. Halit Paşa'nın Yemen ve Kafkas Cephelerinde namını duymuştu. Hatta Trablusgarp ve Balkan Savaşlarında gözleriyle görmüştü. Gözü pekliğini, yiğitliğini ve mertliğini ondan bahsederken söylemişti. İşte bizim Deli Halit, böyle biridir derdi. Bir iki defa cephede durduk yerde adam vurduğunu söyler gibi oldular. Atatürk, kim diyor bunu, gelsin bana söylesin dedi. Sonra ilave etti: "Eğer vursaydı, Bingazi'de Kel Ali'yi vururdu. Ben gördüğüme mi inanayım, size mi?"

Bana da Deli Halid demesinler!..

Yarbay Haüt Bey, Ermenilerle savaş halinde iken Oltu'nun Divik Köyünde Hacı Şerif Bey'in evine misafir olur. Halit Bey'e koyun kesip ikram edilmek istenir. Halit Bey, o anda evi terk eder ve "Askerlerim ne yiyor ki, ben koyun eti yiyeyim!"der.

Hülasa, Ermenileri kovalayan Halit Bey'in, sonra da soyadı "Karsıalan" olmuştu.

Katıldığı Savaşlar :

1912-1913 Balkan Harbinde,

1914-1918 Birinci Dünya Harbinde çeşitli birlik komutanlıklarında

1919-1922 İstiklâl Harbinde, Tümen ve Kolordu yetkisindeki birlik komutanlıklarında bulunmuştur.

Nişan ve Madalyaları :

İkinci Rütbeden Mecidî Nişanı,

Gümüş ve Altın Liyakat Madalyaları

Avusturya-Macaristan Muharebe Liyakat Madalyası,

Alman İkinci Demir Salip Nişanı

İstiklâl Madalyası.