Bilgiye Savaş Açanların Karanlığında Yaşamak

29.07.2025 00:00

Cep telefonu var, internet var… ama kitap yok, düşünce yok. Görünüşte her şey var ama gerçekte zihinler boş. Çünkü çağdaşlık, teknolojiyle değil; bilinçle başlar. Asıl ilerleme, aklı ve vicdanı devreye sokmakla mümkündür.

Galileo'nun, "Her şeye rağmen dünya dönüyor" dediği için yargılandığı bir çağ vardı. Gerçeği söylediği için işkence gördü, hapsedildi. Canını kurtarmak için sözünden dönmek zorunda kaldı ama ömrünü ev hapsinde tamamladı.

Ondan yüzyıllar önce, Osmanlı topraklarında benzer bir karanlık aydınlığa karşı yürümüştü. 16. yüzyılda Takiyyüddin, devletin ilk ve tek rasathanesini kurdu. Gökyüzünü, yıldızları inceledi; çağının ilerisinde işler başardı. Ama onun bu çabası "meleklerin mahremine bakmak" olarak yaftalandı. Bilgi tehlike sayıldı. 3. Murat'ın emriyle rasathane, Kaptan-ı Derya tarafından topa tutuldu. Çünkü hakikati aramak suç, bilimi savunmak günahtı.

Tarih, düşünceye savaş açanların kara lekeleriyle doludur. Ama hiçbir dönem, bilgiye bugünkü kadar hoyratça sırt dönmemişti. Elimizin altında sayısız kaynak var, bilgiye ulaşmak birkaç tıklama uzağımızda… fakat merak yok, sorgulama yok, zihinsel bir uyanış yok. İnsanlar bilgiyle değil, veriyle kuşatılmış durumda. Görüntü var, içerik yok. Gürültü var, derinlik yok.

Bu karanlık sadece bireyleri değil, tüm bir ümmeti kuşatmış durumda. Bilimden, düşünceden, üretimden uzak kalmanın bedelini ağır ödüyoruz. Kendi coğrafyasında söz söyleyemeyen, başkasının yazdığı senaryolarda figüranlık yapan bir toplum haline geldik. Batı'nın ürettiğini tüketen, Amerika'nın sahnesinde rol kapan bir kalabalığa dönüştük. Çünkü bilgiye düşman kesildik, aklı susturduk, düşünceyi kızağa çektik.

Üstelik bu zihinsel ataleti kaderle meşrulaştırdık. Her yıkımın üstü "takdir-i ilahi" denilerek örtüldü. Adaletin olmadığı, eğitimin çöktüğü, liyakatin mezara gömüldüğü bir düzende hâlâ "Allah'tandır" diyerek susmaya mecbur bırakılan bir toplumuz. Oysa bu suskunluk, bilinçli bir düzenin sonucudur: Ahiret vaadiyle avutulan, dünyada susturulan kitleler...

"Sabret, öte tarafta cennet seni bekliyor" diyenler, bu tarafta kendi cennetlerini çoktan kurmuş. Dillerinde hep öte dünya, ama ceplerinde bu dünyanın tüm imkanları var. Ahireti dilinden düşürmeyip dünyayı bu kadar sahiplenmek; işte asıl çelişki budur.

Bilgisizliğe kutsallık yükleyen bu anlayış, ne dine hizmet eder ne insanlığa. Gerçek kurtuluş, dünyayı terk etmekte değil; onu anlayarak, aklı ve vicdanı rehber edinerek yaşamaktadır. Zira bir toplumun dirilişi, ancak düşünceyle, bilgiyle, bilinçle mümkündür.

Unutmayalım…

Dünya hâlâ dönüyor.

Ama biz hâlâ yerimizde sayıyoruz.

Ve bu kısır döngüde en çok acıyı, zeki insanlar çekiyor.

Goethe boşuna dememiş:

"Tedirginlik ve endişe, zeki insanlara özgüdür. Bir aptalın endişelendiğini göremezsiniz."

George Orwell ise bu karanlığı şöyle özetler:

"Zeki bir insana en büyük işkence; cahillerin tercih ettiği düzende yaşamaktır."

İşte biz, o işkencenin içinde, sessiz ve yorgun bir bilinçle yaşamaya çalışıyoruz.

***

Genel Yayın Yönetmenimiz Sayın Muharrem Değirmen'in kıymetli annesinin vefatını büyük bir üzüntüyle öğrendim. Muharrem kardeşime başsağlığı, merhum annesine Allah'tan gani gani rahmet diliyorum. Mekânı cennet, ruhu şâd olsun. Tanıdığım ve bildiğim kadarıyla annesine son derece bağlı, vefalı bir evlattı. Kendisine sabır ve metanet diliyorum. Hayatta değişmeyen tek gerçek ölümdür; ve insanın kabullenmekte en çok zorlandığı da yine odur. Ne var ki, tüm acılara rağmen hayat devam ediyor.