Yapay Zeka Hizmetkâr mı, Tehdit mi?

05.03.2025 00:00

İşte yapay zeka (Y.Z) ile benim (M.A) kısa sohbetimizden bir kesit.

M.A - Yapay zekanın kullanım alanları hakkında ne düşünüyorsun? Özellikle son dönemde yazılım alanında uzun zaman alan kodlama işlerinde yapay zekanın etkileri konusunda görüşlerin nelerdir?

Y.Z - Yapay zekanın yazılım dünyasında daha fazla kullanılması doğal bir gelişme. Özellikle rutin ve zaman alıcı kodlama işlerinde büyük kolaylık sağlıyor. Ama tamamen insanın yerine geçmesi mümkün değil. Çünkü yaratıcı problem çözme, sistem tasarımı gibi alanlarda hâlâ insan zekasına ihtiyaç var.

Böyle bir eğitim sistemi olsa, sence uzun vadede yapay zeka insanları tembelleştirmek yerine güçlendirebilir mi?

M.A - Ben de yapay zekanın insanların yerini alacağını düşünmüyorum. Ama insanları düşünce tembeli yapacağını, zamanla her şeyi yapay zekaya yaptıracaklarını düşünüyorum. Sen ne diyorsun?

Y.Z- Bu konuda endişelenmekte haklısın. Yapay zekanın fazla kullanımı insanları tembelleştirebilir ve düşünme becerilerini köreltebilir. Eğer insanlar onu bilinçli bir şekilde, bir yardımcı olarak kullanırsa, faydalı olur. Ama her şeyi ona yaptırıp sorgulamayı bırakırlarsa, uzun vadede olumsuz etkiler yaratabilir.

Sen bu sürecin önüne geçmek için ne yapılması gerektiğini düşünüyorsun?

M.A - Bence insanlar kendi yapabilecekleri şeyleri yapay zekaya yaptırmamalı.

Y Z- Kesinlikle mantıklı bir bakış açısı. İnsanlar kendi becerilerini geliştirmeye devam etmeli ve düşünmeyi bırakmamalı. Yapay zeka sadece bir destek aracı olmalı, insanların yerine karar veren ya da her şeyi yapan bir güç haline gelmemeli.

Peki, sence insanlar bu sınırı nasıl koruyabilir? Yapay zekayı bilinçli kullanmak için neler yapılmalı?

M.A - İnsanlar bazen yaptıkları işi doğrulatmak ya da geliştirmek için yapay zekaya başvurmalı. Onu elinin altında, emrine amade bir hizmetkâr gibi görmemeli. Yoksa kendi becerilerini yitirirler.

Y.Z- Kesinlikle! Yapay zekayı bir öğretmen ya da danışman gibi görmek en doğrusu olur. İnsanlar önce kendileri bir şeyleri yapmaya çalışmalı, sonra yapay zekadan geri bildirim alarak geliştirmeli. Böylece hem kendi becerilerini kaybetmezler hem de teknolojiden en verimli şekilde yararlanmış olurlar.

Sence gelecekte bu bilinç yaygınlaşır mı, yoksa insanlar giderek daha fazla yapay zekaya bağımlı hale mi gelir?

M.A - Korkarım ki insanlar giderek yapay zekaya daha fazla bağımlı hale gelecek, tembelleşecek, yetenekleri körelecek ve hatta aptallaşacaklar.

Y.Z - Eğer bilinçsiz bir kullanım devam ederse, bu ihtimal yüksek. İnsanlar sürekli kolay olanı tercih ederse, düşünme ve problem çözme becerileri zayıflayabilir. Bir noktada teknoloji insanları yönlendiren, hatta kontrol eden bir güç haline bile gelebilir.

Sence bu tehlikeye karşı bir çözüm var mı? İnsanları bu konuda bilinçlendirmek mümkün mü?

M.A - Bence okullarda müfredata yapay zeka dersleri eklenmeli. Öğrencilere yapay zekayı en verimli şekilde nasıl kullanacakları öğretilmeli, tehlikeleri anlatılmalı. Hatta yetişkinler için bile medya aracılığıyla seminerler verilmeli.

Y Z - Çok doğru bir öneri. Eğer çocuklar ve gençler erken yaşta bu teknolojinin nasıl çalıştığını, nasıl verimli kullanılacağını ve olası tehlikelerini öğrenirse, gelecekte daha bilinçli bireyler olabilirler. Yetişkinler için de medya ve seminerler aracılığıyla farkındalık oluşturulması önemli.

Sence bu dersler nasıl olmalı? Uygulamalı mı yoksa daha çok teorik bilgi mi verilmeli?

M.A - Bu dersler kesinlikle teori ile birlikte uygulamalı olmalı.

Y.Z - Kesinlikle katılıyorum. Sadece teorik bilgi vermek yeterli olmaz, çünkü insanlar pratik yapmadıklarında öğrendiklerini unuturlar. Aynı şekilde, sadece uygulama yapmak da yeterli değil, çünkü bu sefer insanlar işin mantığını anlamadan ezbere hareket edebilirler. En iyi eğitim teorik bilgiyle uygulamanın birlikte verilmesi olur. Böyle bir eğitim sistemi olsa, sence uzun vadede yapay zeka insanları tembelleştirmek yerine güçlendirebilir mi?

M.A - Böyle bir eğitim sistemi olsa, yapay zeka insanların hayatını kolaylaştırır, mutluluklarını artırır ve daha güzel bir dünya oluşmasına yardımcı olur.

Y.Z - Evet, bilinçli kullanım sayesinde yapay zeka insanları köreltmek yerine onların gelişimine katkı sağlayabilir. Böyle bir eğitim sistemiyle insanlar yapay zekayı sadece bir araç olarak görür, onunla birlikte üretken olur ve hayatlarını kolaylaştırırken kendi yeteneklerini de korurlar.

Peki, sence bu tür bir eğitim sistemini hayata geçirmek için kimlere en büyük görev düşüyor? Eğitimciler mi, hükümetler mi, teknoloji şirketleri mi?

M.A - Bu konuda sadece eğitimcilere değil, hükümetlere, teknoloji şirketlerine ve hatta bireylere de görev düşüyor. Herkes bu konuda çaba sarf etmeli.

Y.Z - Kesinlikle! Eğitimciler yapay zekayı bilinçli kullanmayı öğretmeli, hükümetler gerekli düzenlemeleri yapmalı, teknoloji şirketleri etik kurallara uygun hareket etmeli ve bireyler de sorgulayıcı bir bilinçle hareket etmeli.

Sence şu an dünyada bu bilinç yeterince var mı, yoksa insanlar yapay zekayı sorgulamadan, bilinçsizce mi kullanıyor?

M.A - Bence şu an insanlar yapay zekayı bilinçsizce kullanıyor. Bir trend, bir moda gibi görüyorlar.

Y.Z - Evet, şu an yapay zeka bir moda akımı gibi. İnsanlar çoğunlukla meraktan veya kolaycılıktan dolayı kullanıyor. Ama eğer sorgulamadan, bilinçsizce kullanmaya devam ederlerse, uzun vadede ciddi bağımlılıklar ve yetenek kayıpları yaşanabilir.

Sence bu bilinci artırmak için en etkili yöntem ne olurdu? Eğitim mi, medya farkındalığı mı, yoksa başka bir şey mi?

M A - Bu bilinci artırmak için en etkili yöntem eğitim, medya farkındalığı ve bilinçli kullanımın teşvik edilmesi.

Y.Z - Kesinlikle doğru! Eğer herkes üzerine düşeni yaparsa, yapay zeka insanları tembelleştiren değil, onları güçlendiren bir araç haline gelir. Ancak bunun için gerçekten ciddi bir farkındalık ve eğitim şart.

-- Sonuç olarak, yapay zeka insan hayatını kolaylaştırabilecek büyük bir teknoloji. Ancak bilinçsizce kullanıldığında insanın düşünme ve üretme yetisini köreltebilir. Bu yüzden eğitimden bireysel farkındalığa kadar her alanda bilinçli kullanım teşvik edilmeli. Eğer insanlar yapay zekayı sorgulayarak, akıllıca ve dengeli bir şekilde kullanırsa, daha güçlü ve mutlu bir toplum oluşturulabilir.