Mutfak cayır cayır yanıyor

Türkiye'de son 36 aydır kesintisiz artış gösteren gıda fiyatları Mayıs'ta da önceki aya göre yüzde 2.3 oranında yükseldi. Birleşik Kamu İş'in Halkın Enflasyonu Araştırması'na göre gıdada bu yılın ilk 5 ayındaki artış yüzde 30.9'u buldu. Son bir yıldaki artış ise yüzde 87.8...

24.05.2023 10:20

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını Ankara'daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Mayıs 2023 sonuçlarını açıkladı. Araştırmayla gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.

Tablo Mayısta da değişmedi

Gıda fiyatları Mayısta bir önceki aya göre yüzde 2.3 oranında artarken, bu yılın ilk beş aylık döneminde ise yüzde 30.9 oranında artış yaşandı. Gıda fiyatlarında Haziran 2020'de başlayan yükseliş eğilimi Mayıs ayında da sürdü ve kesintisiz artış süresi 36 aya ulaştı. Gıda fiyatları son bir yılda ise yüzde 87.8 oranında arttı.

Beslenme riski artıyor

Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, açlık riskini giderek daha da büyütüyor. Eylül 2021'den bu yana kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin ücret ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 141 oranında arttı. Asgari ücretteki artış yüzde 200 oldu, işçi ve bağımsız çalışanların emekli aylıklarına ise yüzde 132.2 oranında zam yapıldı. Türkiye'nin yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021'den bu yana gıda fiyatları ise yüzde 338.3 oranında yükseldi. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021'de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl Mayıs ayında 438 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin Eylül 2021'deki 100 liralık geliri 241 lira, asgari ücretlininki 300 lira, işçi ve bağımsız çalışan emeklisininki ise 232 lirada kaldı.

Sadece artışın hızı yavaşladı

Bu arada Nisanda yüzde 100.5 olan yıllık artış oranı Mayısta yüzde 87.8 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyonda önceki aya göre yaşanan gerileme baz etkisinden, diğer bir ifadeyle geçen yıl Mayıs ayında gıda fiyatlarının yüzde 9.2 oranında artmış olmasından kaynaklanıyor. Bu yıl Mayısta artışın yüze 2.3 olması yıllık enflasyonun gerilemesine yol açıyor. Ancak yıllık enflasyonun baz etkisiyle önceki aylara göre geriliyor olması fiyatların da gerilediğini göstermiyor. Aksine fiyatlar artmaya devam ediyor. Zira Nisan ayında 428 lira ödenen aynı miktar ve türde gıdalardan oluşan bir sepetin bedeli Mayısta 438 liraya yükseldi.

Hangi ürünlerin fiyatı arttı?

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları Mayısta bir önceki aya göre ortalama yüzde 2.4 oranında zamlandı. Et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 0.2 oranında artış oldu. Et ve balık fiyatlarında yıl başından bu yana yaşanan artış yüzde 70'e yaklaştı. Mayısta süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları yüzde 0.5 oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 10.9'u buldu. Meyve fiyatlarının yüzde 21.1oranında arttığı mayısta sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 8.8 oranında düşüş yaşandı. Bu yıl Mayısta geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 83.1, et-balık fiyatlarında 89, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 79.8 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 29 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 70, sebze fiyatları ise yüzde 178.3 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 59.8, diğer gıda fiyatları ise yüzde 48.2 oranında zamlandı.